Remek-dela Meštrovića oduševljavaju posetioce od Splita do Beograda

Ivan Meštrović, veliki hrvatski i jugoslovenski umetnik i jedan od najistaknutijih vajara prve polovine 20. veka, ostavio je neizbrisiv trag širom bivše Jugoslavije. Meštrovićeve skulpture i spomenici, kao što su "Rimska Pietà", "Job" i "Pobednik", i danas inspirišu nove generacije umetnika i posmatrača širom sveta. 

Meštrović je, pored toga što je bio vajar, bio i slikar, arhitekta i pisac, koji je Darovnicom hrvatskome narodu 1952. godine darovao svoja brojna remek-dela, arhitekturu i prostore kojima danas upravljaju Muzeji Ivana Meštrovića. Tačnije, aktom darivanja Meštrović je poklonio hrvatskom narodu četiri svoja objekta i 132 umetnička dela.

Objekti koji se danas nalaze pod upravom Muzeja su njegov dom i atelje u Zagrebu, porodična vila i obnovljeni renesansni kaštilac u Splitu, kao i crkvica u Otavicama, rodnom kraju njegove porodice. Najpoznatija je Galerija u Splitu, inače i omiljeno mesto samog umetnika. 

Privatna arhiva

 

Galerija u Splitu

Tokom dvadesetih godina 20. veka Ivan Meštrović kupovao je parcele na području Meja, zapadnog dela Splita, da bi napravio prostor za rad, stanovanje i izlaganje.

Ta Vila na Mejama bila je omiljeno boravište Ivana Meštrovića i njegove porodice, ali nije postala i njegovo prebivalište. Ipak, u Galeriji se danas nalaze mnoga umetnikova remek-dela - ona izvedena u mramoru (Psiha, 1927; Kontemplacija, 1924), bronzi (Daleki akordi, 1918; Kiklop, 1933; Persefona, 1946; Gospa s djetetom, 1917; Job, 1946), drvetu (Žalosni anđeli i Veseli anđeli, 1916) i gipsu (Rimska Pietà, 1943), i njima su obuhvaćena sva razdoblja umetnikovog bogatog stvaralaštva do 1946. godine.

Uz muzejsku građu (skulpture, crteže, slike, arhitektonske nacrte i nameštaj), Galerija čuva i dokumentaciju koja upućuje na život i opus umetnika, kao i arhivski materijal.

Privatna arhiva

Pogledaj galeriju

Privatna arhiva

Pogledaj galeriju

Privatna arhiva

Pogledaj galeriju

Privatna arhiva

Pogledaj galeriju

Privatna arhiva

Pogledaj galeriju

Privatna arhiva

Pogledaj galeriju

Privatna arhiva

Pogledaj galeriju

Privatna arhiva

Pogledaj galeriju

 

Od Splita do Sjedinjenih Država

Meštrović je rođen u malom gradu Vrpolje u Slavoniji, ali je svoje detinjstvo proveo u selu Otavice u Dalmaciji. Rođen je u seoskoj katoličkoj porodici, što je duboko uticalo na njegov rad.

Školovao se u klesarskoj radionici Pavla Bilinića u Splitu. Posle šegrtovanja otišao je na Akademiju u Beču, gde se formirao pod uticajem secesije. Dela nastala u periodu Prvog svetskog rata prikazuju Meštrovićevo intenzivnije posezanje za religioznim motivima, navodi Muzej.

Privatna arhiva

 

Glava Hrista

Oblikujući bronzanu Glavu Hrista, vajar naglašava trenutak patnje i bola, fokusirajući se upravo na bolom iskrivljenom izrazu lica. Poput poslednjeg izdaha, život napušta napaćeno telo, izranjajući iz mračne šupljine širom otvorenih usta, ostavljajući za sobom tek namreškane titraje epiderme grudnog koša na izdisaju. (Izvor opisa: Z.J.Š./Muzeji Ivana Meštrovića)

U periodu nakon Velikog rata, pobeda i osećaj optimizma prevladavaju u novim formama umetnika na brojnim prikazima Gospi sa detetom. Uz njih se pojavljuju motivi žena i anđela s muzičkim instrumentima.

Privatna arhiva

 

Nakon školovanja u Beču radio je i izlagao u mnogim evropskim kulturnim centrima, poput Rima, Pariza, Londona, Ženeve i Kana. Ipak, jedan od najvažnijih perioda njegovog stvaranja je međuratni period, koji je proveo u Hrvatskoj. 

Ipak, godine 1925. duže boravi u SAD, odvojen od porodice. Svojim radovima iskazuje nostalgičnu čežnju za idiličnim porodičnim životom.

Privatna arhiva

 

Žena u zanosu molitve (Ufanje)

Međuratno razdoblje je i vreme Meštrovićevog najplodnijeg sakralnog stvaralaštva, kada je prema vlastitim nacrtima izgradio je četiri crkve.

Drugi svetski rat

Tokom Drugog svetskog rata, zbog njegovog antifašističkog stava i stava prema Nemačkoj (kada je odbio Hitlerov poziv za posetu Berlinu tridesetih), ustaše su ga zatvorile na tri i po meseca (osudivši ga na smrt). 

Meštrović je iz zatvora pušten 1942. godine a nakon toga bio je i u kućnom pritvoru. Uz pomoć Vatikana, prebacio se u Veneciju zbog izlaganja na Venecijanskom bijenalu 1942. godine, zatim opet odlazi u Rim, a potom u Švajcarsku 1943. godine. 

Privatna arhiva

 

Persefona

Prema grčkoj mitologiji, Persefona je kći Zevsa i Demetre koju je oteo bog podzemlja Had i učinio je svojom suprugom. Persefoni je, na zahtev njene majke, dopušteno da od proleća do jeseni živi na zemlji, dok je zimu bila prisiljena da provodi u podzemnom svetu kao njegova vladarka i boginja smrti. Ova skulptura prikazuje Persefonu u trenutku očaja za izgubljenom slobodom, naglašenim dramatičnim izrazom vapaja i ruku uzdignutih prema nebu. 

Meštrović se saoseća s njenim bolom i ovim putem iskazuje sopstvene traume lišenosti slobode za vreme provedeno u ustaškom zatvoru 1941/1942. godine. U zatočeništvu je izradio dvadesetak crteža sakralne tematike koji su kasnije realizovani u drvenim reljefima i skulpturama koje evociraju jednake emocije boli i patnje kao i Persefona. (Opis: https://virtualne-izlozbe.mestrovic.hr/tajni-zivot-skulpture/katalog-2-dio/)

Job

Privatna arhiva

 

Ekspresija fizičke i duševne boli prikazana je na paradigmatskom ostvarenju skulpture “Job” iz 1946. godine, oblikovane u Rimu neposrednim iskustvom vlastitog utamničenja, te civilizacijskom patnjom proisteklom u vihoru Drugog svetskog rata. 

Skulpturi su prethodili crteži koje je Meštrović nacrtao tokom zatočenja u ustaškom zatvoru u Zagrebu u novembru 1941. godine.

"Model za to ostvarenje bio je prosjak s rimskih ulica, no uistinu reč je o simboličkom autoportretu. Posvemašnjom zgrčenošću čučeće figure, agitacijom njene ispijene muskulature i nemirne epiderme, vajar je apsolutni naglasak stavio na krik Joba, ali i čovečanstva, usmerenog ka nebu." (Opis: B. V./Muzeji Ivana Meštrovića)

"Job, koji strpljivo trpi Božje kušanje, autoportret je samog Meštrovića i iskaz njegove duševne agonije za vreme utamničenja, gde je pomoću vere pretrpeo samoću, bolest i strah za vlastiti život. Iskaz patnje i unutrašnjeg nemira naglašen je grčem koji prožima celo telo, ekspresijom gotovo čujnog vapaja te dinamičnom obradom površine skulpture. Prvi bronzani odliv ove skulpture predstavljen je na Meštrovićevoj samostalnoj izložbi u Metropolitan muzeju u Njujorku 1947. godine, a od 1955. deo je umetničke kolekcije Univerziteta Syracuse (Njujork, SAD) na kojem je Ivan Meštrović radio kao profesor. (Opis: https://virtualne-izlozbe.mestrovic.hr/tajni-zivot-skulpture/katalog-2-dio/)

Nakon Drugog svetskog rata emigrirao je u SAD, gde je radio kao profesor. Preminuo je 1962. godine u Saut Bendu, a sahranjen je u porodičnom mauzoleju u Otavicama. Prošle godine obeleženo je 140 godina od rođenja velikog umetnika. Tim povodom, u novembru u Zagrebu je organizovana velika retrospektivna izložba kojoj su prisustvovali visoki politički zvaničnici poput predsednika Vlade Hrvatske Andreja Plenkovića. 

Izložba je trajala do marta, još jednog važnog meseca za slavnog vajara, kada su Meštrović i njegov Kapitel dostigli rekordnu prodaju na aukciji od 32.000 evra, što je najviša cena ikad zabeležena za delo poznatog hrvatskog vajara unutar Hrvatske, premašivši procenjenu vrednost od 25.000 evra. 

Rimska Pieta

Privatna arhiva

 

Rimska Pietà ili Velika Pietà najpoznatija je skulptura Ivana Meštrovića koja prikazuje mrtvog, s krsta skinutog Isusa u majčinom krilu. Meštrović ju je modelirao pod uticajem tragičnih ratnih zbivanja, početkom 1943. u Rimu, gde je tokom rata pronašao utočište. 

Privatna arhiva

 

Presudan uticaj na konačan izgled dela izvršila je Mikelanđelova mramorna Pietà iz oko 1550. godine, koja se nalazi u Firenci. Skulpturalnu kompoziciju čine figure Isusa, Bogorodice, Marije Magdalene i Josipa iz Arimateje, čiji je lik zapravo Meštrovićev autoportret. (Opis: Muzeji Ivana Meštrovića)

 

Simboli Beograda

Ivan Meštrović stekao je svetsku slavu, a njegova dela čuvaju se kao deo stalne postavke u muzejima, galerijama i zbirkama širom sveta. Neka njegova dela dostupna su i javnim mestima, poput Kalemegdana ili Avale u Beogradu.

Poznat je i njegov mauzolej porodice Račić u Cavtatu, mauzolej porodice Meštrović u Otavicama, kao i Dom hrvatskih likovnih umetnika. Projektovao je takođe spomen-crkvu kralja Zvonimira u Biskupiji kraj Knina nadahnutu starohrvatskim crkvicama, kao i Galeriju Ivana Meštrovića, te obnovio stari Kaštelet ili Crikvine u Splitu.

Spomenik Neznanom junaku je monumentalni mauzolej na vrhu brda Avale na jugoistoku Beograda, u opštini Voždovac.  Gradnju spomenika prvi je inicirao jugoslavenski kralj Aleksandar I Karađorđević i trebalo je da bude posvećen svim žrtvama Prvog svetskog rata, ali godine upisane u spomenik (1912 – 1918) pokazuju da spomenik nije posvećen samo žrtvama Prvog svetskog rata, nego i žrtvama Balkanskih ratova 1912. i 1913. godine. Priča počinje i ranije, kada je tu pronađen grob mladog, nepoznatog srpskog vojnika. 

Grob leži na pet uspravnih blokova granita i okružen je karijatidama koje drže krov. Karijatide na spomeniku simbolizuju majke poginulih vojnika, ali i narode i regije, koje su sačinjavale ondašnju Kraljevinu Jugoslaviju: Šumadinka, Panonka-Vojvođanka, Kosovka, Dalmatinka, Zagorka, Slovenka i Makedonka.  

Pobednik

Pobednik je naziv trijumfalnog spomenika koji je otkiven 1928. na desetogodišnjicu proboja Solunskog fronta. Nalazi se na Gornjem gradu Beogradske tvrđave, iako je probitno trebalo da se nalazi na Terazijama u centru fontane.

Spomenik čine bronzana muška figura sa sokolom u levoj ruci i spuštenim mačem u desnoj.

Privatna arhiva

 

 

 

 

 

Trenutno nema komentara za vest. Ostavite prvi komentar...

Ostavi komentar