Digitalna (r)evolucija na Euru 2024: Kako tehnologija menja fudbal

Evropsko prvenstvo u fudbalu Euro 2024, koje se ovog puta održavalo u Nemačkoj, završeno je u nedelju, a titulu prvaka Evrope odnela je reprezentacija Španije.

Kako je u autorskom tekstu za Bloomberg Adria Bosna i Hercegovina naveo ekspert za digitalizaciju Nedžad Pirić, izvan drame na terenu odvijala se tiha (r)evolucija ne samo u smislu same igre već i u integraciji digitalnih tehnologija koje su transformisale način na koji se fudbal igra, analizira i doživljava, pružajući nove dimenzije angažmana za igrače, trenere i navijače.

Od elektronskih sistema za praćenje i performanse do veštačke inteligencije, digitalne tehnologije postale su nezaobilazne u modernom fudbalu, napominje Pirić. "Možemo pouzdano reći da se digitalna tehnologija utkala u samu strukturu Eura 2024."

On nabraja načine na koje digitalna dostignuća podižu fudbal na potpuno novi nivo.

"Elektronski sistem za praćenje i performanse (EPTS) predstavlja revolucionarni sistem za praćenja i analizu igrača. EPTS sistemi mogu biti bazirani na korišćenju kamera, nosivih uređaja (Wearable Technology) ili kombinaciji oba, prevazišli su jednostavne statistike, pružajući pregršt podataka koji nude dublji uvid u kretanje igrača, fizičke napore kojim su izloženi i taktičko pozicioniranje", kaže stručnjak.

U nastavku prenosimo njegova zapažanja:

EPTS sistem

EPTS ima značajan uticaj na različite aspekte igre - pa krenimo redom...

Unapređeni trening i kondiciono stanje: EPTS podaci otkrivaju detaljne informacije o metrikama kao što su pređena udaljenost, intenzitet sprinta i metaboličko opterećenje, što omogućava trenerima da prilagode programe treninga individualnim potrebama igrača, optimizirajući kondiciju, smanjujući rizik od povreda i maksimizirajući učinak igrača tokom utakmica.

Taktička analiza: EPTS podaci omogućavaju trenerima da analiziraju obrasce kretanja igrača i pozicioniranje tokom utakmice, što daje precizan uvid u taktičke snage i slabosti, kao što su ranjivost u odbrani ili neefikasna upotreba prostora tokom napada protivničke ekipe. Analizirajući trendove u više utakmica, treneri mogu usavršiti taktiku i razviti efikasnije strategije.

 

Analiza protivnika: EPTS podaci se mogu koristiti za analizu stila igre protivničkog tima, snaga i slabosti igrača i željene formacije, što omogućava trenerima da razviju ciljane strategije za iskorišćavanje ranjivosti i unapređenje konkurentske prednosti.

Procena učinka: EPTS podaci se mogu koristiti za objektivnu procenu učinka igrača izvan tradicionalnih metrika kao što su golovi i asistencije. Treneri mogu identifikovati igrače koji značajno doprinose ukupnoj strategiji tima, čak i ako se njihov doprinos ne odražava direktno na semaforu.

Korišćenje elektronskih sistema za praćenje i performanse omogućava kreiranje detaljnih metrika učinka pojedinačno za igrače i za timove, kojima se može pristupiti putem sofisticiranih softverskih platformi. Treneri i klupski analitičari koriste podatke iz EPTS-a za razvoj strategija, identifikaciju snaga i slabosti i prilagođavanje za naredne utakmice.

Video-analiza

Depositphotos

Video-analiza je postala osnovna komponenta u fudbalskim utakmicama, treninzima i pripremama. Kamere visoke definicije i napredni softver za uređivanje videa omogućavaju trenerima da razlože snimak utakmice kadar po kadar, čime mogu analizirati pojedinačne pokrete igrača, formacije tima i specifične situacije u meču.

Sofisticirane digitalne platforme za video-analizu omogućavaju stručnom štabu da označava, stavlja komentare i deli snimke s igračima. Integracija video-analize s analitikom podataka pruža moćnu kombinaciju. Na primer, video-snimci se mogu sinhronizovati s podacima praćenja igrača kako bi se stvorili vizuelni pregledi taktičkih obrazaca i pozicioniranja igrača, što omogućava trenerima da igračima efikasnije prenesu složene taktičke koncepte.

VAR (Video Assistant Referee)

VAR sistem je napredna tehnologija u fudbalu koja koristi sofisticirane video i komunikacione tehnologije kako bi sudijama pomogla u donošenju preciznih odluka u ključnim trenucima utakmice, smanjujući ljudske greške i povećavajući pravičnost igre. Sistem uključuje tim od najmanje troje VAR sudija, koji su smešteni u posebnoj kontrolnoj sobi s nekoliko video-operatera. Sudije analiziraju snimke s više kamera postavljenih oko stadiona, koje obuhvataju sve ključne tačke na terenu.

Tipično, VAR sistem koristi između 12 i 20 kamera visokog kvaliteta, uključujući ultravisoke brzine (engl. super slow-motion) kamere, koje omogućavaju detaljan pregled svake sporne situacije. Pored standardnih kamera, koriste se i specijalne kamere za ofsajd linije, koje pomažu u preciznom određivanju pozicije igrača u trenutku dodavanja lopte. Upotreba VAR-a u fudbalu uspešno je korišćena na FIFA Svetskom prvenstvu 2018. Od tada je sistem implementiran na više od 100 takmičenja širom sveta.

VAR sistem se koristi u četiri specifične situacije: postizanje golova, dosuđivanje penala, dodeljivanje direktnih crvenih kartona i ispravljanje grešaka u identitetu igrača. Proces počinje kada glavni sudija na terenu dobije informaciju od VAR tima da postoji potencijalna greška ili kada sam sudija zatraži pomoć. Tada VAR sudije pregledaju relevantne snimke i komuniciraju s glavnim sudijom putem dvosmerne radijske veze, iznoseći svoje preporuke. Ako je potrebno, glavni sudija može zaustaviti igru i pregledati snimke na ekranu postavljenom pored terena, (poznatom kao Referee Review Area - RRA), kako bi doneo konačnu odluku.

Prednosti VAR sistema uključuju značajno smanjenje sudijskih grešaka u ključnim momentima, što doprinosi povećanju pravičnosti i transparentnosti utakmica. Sudije dobijaju dodatnu podršku u donošenju složenih odluka, čime se smanjuje pritisak i povećava poverenje u sudijske odluke. VAR sistem se kontinuirano razvija i unapređuje, prilagođavajući se potrebama modernog fudbala i osiguravajući da svaka odluka bude što tačnija i pravičnija. Sa sve većom integracijom tehnologije u sport, VAR predstavlja korak napred ka povećanju integriteta i kvaliteta fudbalskih utakmica.

Nedžad Pirić

Na Euru 2024 prvi put smo videli dve novine u VAR tehnologiji: jedna se tiče igranja rukom, a druga se odnosi na objašnjenje odluke koja je doneta pomoću VAR tehnologije. Na jednoj od utakmica, nakon postignutog gola, glavnom sudiji je sugerisano da pregleda snimak, nakon čega je poništio gol. Tom prilikom smo prvi put pored usporenog video-snimka videli tehnologiju koja nalikuje EKG uređaju, pri čemu je "EKG snimak" pokazivao da je linija ravna do momenta kada je igrač dodirnuo loptu rukom. Nova tehnologija, koja je preuzeta iz kriketa, pokazala je da je, kada je ruka dodirnula loptu, linija prestala biti ravna.

Na drugoj utakmici videli smo dosuđen penal koji je nakon intervencije VAR-a sudija poništio. Novina je da je odluka objašnjena i prikazana na velikom ekranu na stadionu, pri čemu su gledaoci ne samo mogli da vide šta se dogodilo, nego su nakon video-snimka dobili i tekstualno objašnjenje odluke. Na ekranu je pisalo: "Penal je poništen. Prekršaj je počinio igrač Škotske s brojem 11 izvan kaznenog prostora".

Poluautomatska ofsajd tehnologija

Poluautomatska ofsajd tehnologija predstavlja napredni digitalni alat dizajniran za ubrzavanje i povećanje preciznosti odluka o ofsajdu na fudbalskim utakmicama. Ova inovativna tehnologija koristi 12 specijalizovanih kamera smeštenih ispod krova stadiona koje prate loptu i do 29 podatkovnih tačaka za svakog igrača, 50 puta u sekundi, precizno izračunavajući njihove pozicije na terenu. Među tih 29 podatkovnih tačaka nalaze se svi delovi tela igrača relevantni za određivanje ofsajda. Dodatno, zvanična lopta za utakmicu igra ključnu ulogu u ovom procesu zahvaljujući senzoru inercione merne jedinice (IMU) postavljenom u centru lopte, koji šalje podatke u VAR sobu 500 puta u sekundi, omogućujući izuzetno precizno praćenje tačke udarca.

Kombinovanjem podataka o praćenju igrača i lopte, tehnologija automatski generiše upozorenje za ofsajd kada napadač primi loptu dok se nalazi u ofsajd poziciji. Pre nego što kontaktiraju sa glavnim sudijom na terenu, zvanična lica u VAR sobi potvrđuju predloženu odluku manuelnom proverom automatski odabrane tačke udarca i automatski stvorene ofsajd linije, baziranim na izračunatim položajima igrača. Ceo proces traje svega nekoliko sekundi, omogućujući brže i tačnije donošenje odluka o ofsajdu, čime se znatno poboljšava fluidnost i pravednost igre. Nakon što je glavni sudija potvrdio odluku, potpuno iste tačke podataka o položaju koje su korišćene za donošenje odluke generišu se u 3D animaciju koja savršeno prikazuje položaj igrača u ključnom trenutku. Ovako kreirana 3D animacija se prezentuje na ogromnim ekranima na stadionu kao i režiseru prenosa uživo kako bi se svi gledaoci informisali na najjasniji mogući način.

Depositphotos

Tehnologija gol-linije

Tehnologija za praćenje gol-linije (GLT) instalirana je na svim stadionima koji se koriste za Euro 2024. Sistem koji se koristi u UEFA elitnim klupskim i nacionalnim timovima od 2016. godine raspoređuje sedam kamera po golu, koristeći kontrolni softver za praćenje lopte unutar gola. Kako svaka lopta na turniru ima ugrađen čip, u trenutku kada čip pređe gol-liniju, to znači da je više od pola lopte u golu. Koristeći tehnike i softver za obradu, GLT pokazuje da li je gol postignut unutar jedne sekunde od akcije zahvaljujući vibraciji i vizuelnom signalu na satu svakog zvaničnog lica utakmice.

Veštačka inteligencija

Bilo bi neozbiljno da ovde ne spomenemo i korišćenje veštačke inteligencije u fudbalu. Fudbalski klub Liverpool je predvodnik u korišćenju veštačke inteligencije, što je realizovano u saradnji s Googleovim DeepMindom radnog naziva TacticAI. TacticAI je sistem veštačke inteligencije koji korišćenjem prediktivne i generativne veštačke inteligencije može osigurati taktičke uvide fudbalskim trenerima i njihovom stručnom štabu, posebno o udarcima iz kornera.

Uprkos ograničenoj dostupnosti podataka "zlatnog standarda" o izvođenju kornera, TacticAI postiže vrhunske rezultate korišćenjem geometrijskog pristupa dubokog učenja, kako bi pomogao u stvaranju generalizovanih modela. Analizirajući sve dostupne podatke, TacticAI predviđa ishode različitih formacija udarca iz kornera s iznenađujućim stepenom tačnosti.

 

Model je razvijen u saradnji sa stručnjacima iz fudbalskog kluba Liverpool u sklopu višegodišnje istraživačke saradnje, koja je rezultirala tim da je stručni štab Liverpoola u 90 odsto slučajeva preferirao predloge TacticAI-ja u odnosu na taktičke postavke viđene u praksi. Predviđanjima baziranim na podacima, treneri mogu odabrati strategiju udarca iz kornera s najvećom verovatnoćom uspeha, što potencijalno dovodi do većeg broja postignutih golova i povećanja ukupne izvedbe Liverpoola. Važno je napomenuti da AI ne zamenjuje trenere nego deluje kao moćan alat i pomaže u donošenju odluke bazirane na podacima.

I da zaključimo, i FIFA i UEFA aktivno rade na implementaciji digitalne tehnologije s fokusom na poboljšanja pravednosti i preciznosti same igre do poboljšanja iskustva za sve koji su uključeni u fudbal, od igrača i trenera do sudija i navijača. Predani korišćenju digitalnih tehnologija za transformisanje fudbala, FIFA i UEFA su na pravom putu da ovaj popularni sport učine još uzbudljivijim, pravednijim i inkluzivnijim za sve. Njihov fokus na inovacijama, pravednosti i angažmanu osigurava da će fudbal i dalje oduševljavati i inspirisati generacije koje dolaze.

 

Komentar ne odražava nužno mišljenje uredništva Bloomberg Adrije i njenih vlasnika.

Trenutno nema komentara za vest. Ostavite prvi komentar...

Ostavi komentar