Kravata – od obaveze do zadovoljstva

Priča o kravati ima izvor u našem regionu, tačnije u Hrvatskoj. Veruje se da je kravata dobila ime po reči Hrvat. Proverili smo kako posle pandemije nekadašnji simbol elegancije, stila i kreativnosti doživljava svoj glamurozni povratak.  

Postoji 177.147 različitih načina na koje možete vezati kravatu. Četiri su glavna: čvor na četiri prsta, "pratt" , polu-vindzor čvor i vindzor čvor. 

Iako ga nije izmislio, vindzor čvor nosi ime po Vojvodi od Vindzora. Preferirao je raskošan čvor koristeći kravate napravljene po narudžbini, od debljeg materijala.  

Oblik i način vezivanja komada materijala koji se nosi oko vrata ključni su za nastanak kravate kao odevnog predmeta, ali i samog naziva. Tokom Tridesetogodišnjeg rata u 1630. godinama, plaćeni vojnici iz Hrvatske, Mađarske i Bosne predstavili su se francuskom kralju Luju XIII noseći šarene marame oko vrata kao deo svoje uniforme. Francuzi su bili impresionirani ovim detaljima i brzo su ih usvojili, zamenjujući svoje krute okovratnike, da bi u 18. veku detalje oko vrata počeli da nazivaju “cravats”, a veruje se da naziv potiče od reči "Croat" za Hrvata. 

Brend “Croata” iz Zagreba upravo je taj istorijski podatak iskoristio kao inspiraciju za svoj brend. Ali i motive hrvatskog pletera koji je preuzet sa starih hrvatskih kamenih ploča iz vremena kraljeva i prinčeva, kao i glagoljicu, hrvatsko pismo iz 9. veka. “’Croata’ je prisutna na tržištu oko 30 godina. Osim lokalnih kupaca, naše proizvode naručuju iz celog sveta. Poseban segment čine zahtevi za personalizacijom naših kravata”, kaže Ana Milanović, koordinatorka marketinga i maloprodaje “Croata”.

Vašu prijavu nije moguće sačuvati. Molimo vas, pokušajte ponovo.

Uspešno ste se prijavili.

Poseban VIP pristup, pretplatite se danas!

Unesite svoju email adresu kako biste se pretplatili na newsletter.

Pretplatite se

Brend je specifičan i po tome što od 2000. sami proizvode svilu u saradnji sa partnerima kao što su evropski institut za agronomska istraživanja INRA, Poznan institut i Tehničko-tehnološki fakultet u Zagrebu. Da bi očuvali kravate kao deo hrvatske i svetske baštine, 1997. godine pokrenuli su neprofitnu ustanovu “Academia Cravatica”, koja je u slavu ovog modnog dodatka kreirala knjige, dokumentarne filmove, međunarodne izložbe, kao i proslave Međunarodnog dana kravate koji se obeležava 18. oktobra.  

Beogradska kravata u Ginisu  

Adria region bogat je i drugim kreativnim rešenjima kada je kravata u pitanju, a neka od njih ušla su i u Ginisovu knjigu rekorda. Modni dizajner iz Beograda Neven Vrgoč napravio je kravatu dugu 23 metra, koja je impresionirala kupce koji su je mogli videti kako visi sa vrha zgrade. Drugi poduhvat je ostvario uz pomoć nekoliko asistenata, među kojima je i hirurg koji je asistirao sa svojim finim instrumentima, te su, naoružani strpljenjem, napravili najmanju kravata na svetu, dužine 19 mm. Ovim rekordima je prethodila Vrgočeva prodaja kravata iz kofera, od firme do firme punih sedam godina. A onda je 1978. godine otvorio svoj butik u centru Beograda koji i danas nudi ručno izrađene kravate. “Preferiramo kvalitetne tkanine, najviše svilu, koje pružaju elegantan izgled i udobnost prilikom nošenja. Takođe, važno nam je da materijali budu dugotrajni i da zadrže svoj oblik i boju što duže. Najveći kompliment je kada nam stranke kažu da i posle 40 godina i dalje nose ‘Neven’ kravate,” kažu za Bloomberg Businessweek Adria Bojan Vrgoč i Cica Trifunović.  

Ipak, nisu svi rekordi vezani za naše krajeve. Najskuplju kravatu na svetu napravio je indijski modni dizajner Satya Paul. Kravata “The Suashish” dobila je ime po dijamantskoj kompaniji za koju je kreirana i koja je obezbedila materijal za ovo remek-delo napravljeno od svile: 150 grama zlata i 271 dijamant. Prikazao ju je 2004. godine glumac Salman Khan na humanitarnoj modnoj reviji “Cultural Ties” u Mumbaju. Vredela je 200.000 dolara, otprilike isto koliko biste tada izdvojili za “lamborghini gallardo”. 

Najčešći kupci žene 

Neke od danas najvećih svetskih kompanija kao što su Apple, Amazon, eBay, Google popularizovale su devedesetih u zapadnoj poslovnoj etikeciji “Casual Friday”. Zaposleni su bili oslobođeni nošenja kravate petkom. A onda su sreda i četvrtak postali novi petak. Potom su neke firme zahtevale nošenje kravate samo ponedeljkom, a neke, kao recimo, IKEA, potpuno su ih zabranile.  

Sa ovim trendom, nošenje kravate postalo je dominantno vezano za ispoljavanje ličnog stila, pre nego poslovnog stila oblačenja.  

Modni dizajneri i brendovi izlaze u susret ovim potrebama za personalizacijom. Salvatore Ferragamo tako je pre deset godina pokrenuo program “Made-to-Order" koji kupcima omogućava da prilikom kupovine ispolje sopstvenu kreativnost i izaberu između 11 stilova: osam štampanih i tri žakar koji dolaze u više boja. Odatle mogu odabrati opcije za dužinu, širinu i izvezene inicijale na poleđini u fontovima blok ili kurziv. 

A onda su sa pandemijom i te kravate završile u ormaru. Barem na neko vreme. Kako su nakon pandemije zaposleni počeli da ponovo odlaze u kancelarije i posle dugogodišnjeg perioda boravka u kući ljudi imali pojačanu potrebu da izađu iz ležerne odeće, deluje da se popularnost kravate vraća u visoku modu i pop-kulturu. I to ne samo kod muškaraca. Tokom prošlogodišnje nedelje mode u Parizu krasile su vratove žena na revijama brendova Alexander McQueen, Valentino, Christian Dior, Hèrmes. Glumice Kristen Stewart, Florence Pugh i Lizzy Caplan nosile su ih na gala večerima i premijerama tokom prošlogodišnje sezone dodela filmskih nagrada. 

Depositphotos

U prodavnici “Kravate Neven” kažu da su njihova publika apsolutno svi, počev od dece, maturanata, apsolvenata, poslovnih ljudi pa do penzionera. “Ali glavni kupci su žene. One su te koje kupuju kravate ili imaju završnu reč prilikom odabira”, objašnjava Vrgoč. Dodaju da najveći uticaj na cenu krajnjeg proizvoda ima cena materijala, a to je u njihovom slučaju uglavnom svila. Ipak, kažu da veruju da je cena njihovog asortimana dostupna široj publici koja ceni dizajnirane ručno rađene kravate.  

Kravata kao poruka 

Koliko god da je bila “proterana” iz kancelarija, na političkoj i diplomatskoj pozornici, kravata je tu da ostane, bez obzira na modni i socijalni trend.  Osim u jednoj državi - Iranu. Sentiment protiv nošenja kravata u Iranu potiče od revolucije 1979. godine, kada je ovaj aksesoar osuđen kao simbol zapadne kulturne dominacije podržane tokom vladavine sekularne monarhije Pahlavi. 

To je razlog zbog kojeg su svaki iranski zvaničnik, državni službenik i šef države od tada, čak i kada nose odelo, ostavljali svoje okovratnike nezakopčane. 

Osim toga, političari, diplomate i javne ličnosti dosta često su koristili kroz istoriju kravatu za neverbalnu komunikaciju. U jednom trenutku u istoriji, dodirivanje tuđe kravate značilo je da želite da se obračunate ili borite s drugom osobom.  

Tokom 17. veka, Englezi su dizajnirali kravatu koju ni mač ne bi mogao da preseče. Članovi britanske kraljevske porodice i sada se često viđaju kako nose prugaste kravate koje odgovaraju vojnoj jedinici u kojoj su služili ili su imenovani na počasnu poziciju. Kralj Čarls III je prošle godine primećen kako nosi kravatu sa motivom grčke zastave tokom sastanka sa Rishijem Sunakom na Samitu u Dubaiju, samo nekoliko dana nakon što se britanski premijer našao u diplomatskom sporu sa Grčkom. Monarh je uskladio plavo-belu kravatu sa džepnim maramicom u istim bojama dok je prisustvovao međunarodnim klimatskim pregovorima.

Bloomberg

Pre toga, Sunak je iznenada otkazao planirani sastanak sa grčkim premijerom Kyriakosom Mitsotakisom nakon što je Mitsotakis ponovio pozive da se skulpture sa Partenona - poznate u Ujedinjenom Kraljevstvu kao Elginove mermerne skulpture - vrate u Atinu. Neslaganje oko vlasništva nad skulpturama koje se nalaze u Britanskom muzeju, okosnica je dugotrajne svađe između država. 

Javnosti je ostalo nejasno da li je kralj, čiji je pokojni otac, princ Filip, rođen u grčkoj kraljevskoj porodici, pokušavao da saopšti neku poruku. "Kravata koju je Njegovo veličanstvo danas nosilo je jednostavno deo njegove trenutne kolekcije", rekao je portparol Bakingemske palate, a preneo Bloomberg. Predmetnu kravatu je napravila kuća Pagoni iz Atine, prema članku u Greek City Timesu. 

Glumca Johnnyja Deppa pamtimo po znatno ležernijim odevnim kombinacijama, ali je na suđenje sa bivšom suprugom Amber Heard prošle godine došao u sivom odelu, plavoj košulji te kravati koju je dobio na poklon prilikom boravka u Srbiji. Reč je o kravati inspirisanoj detaljima mozaika Hrama Svetog Save u Beogradu. Ne znamo da li je ovo bila poruka i za koga. Mediji su preneli da je pomenuta kravata iz kolekcije “Mozaik” u radnji u Hramu nakon toga rasprodata. Košta 10.000 dinara. 

Tesla i njegove kravate 

Zalaganjem diplomate Save Kosanovića (sina Tesline najmlađe sestre Marice) svi lični predmeti i spisi Nikole Tesle, nakon njegove smrti, preneti su u Beograd. Zaostavština je brodom „Srbija“ stigla u tadašnju Jugoslaviju u septembru 1951. godine. Od tada se u Muzeju Nikole Tesle u Beogradu nalazi 439 eksponata, ličnih odevnih predmeta od tekstila i kože. Među njima najviše ima kravata – čak 75 komada. Uglavnom su svilene, ali ima i pamučnih, upečatljivih boja i dezena, od uobičajenih tamnih sa štraftama, do onih sa cvetićima, ljubičastih, zelenih sa oker i bež cvetićima, sa tačkicama…  

Tesline kravate od svile i pamuka. Foto Muzej Nikole Tesle u Beogradu 

Teslina zaostavština baca novo svetlo na stil jednog od najvećih naučnika sa ovih prostora, a famu o njegovom skromnom životu i prihodima za Bloomberg Businessweek Adria razbija Marina Bulatović, novinarka i spisateljica iz Kanade, koja istražuje istaknute ličnosti srpske nauke. “Tesla je tokom tridesetih godina 20. veka dobijao penziju od Vlade Kraljevine Jugoslavije u od 400 do 500 dolara mesečno, što bi danas iznosilo 7.500 do 9.000 dolara. Pojedini biografi tvrde i da mu je Westinghouse kompanija od 1934. plaćala 125 dolara mesečno, što bi danas iznosilo oko 3.000 dolara, kao i troškove stanovanja u hotelu ‘Newyorker’. Taj novac su knjižili kao honorar za konsultacije. Naravno, njegovi prihodi pred kraj života nisu bili veliki kao kada je bio na vrhuncu svoje stvaralačke moći, ali o skromnim prihodima ipak ne možemo govoriti”, smatra sagovornica.